Stres u świń - wpływ na jakość mięsa

Stres u świń nie jest zjawiskiem pożądanym przez hodowców. Nie tylko odbija się ono na zdrowiu zwierząt ale również w późniejszym czasie, przekłada się na jakość mięsa.

Już w pierwszych dniach życia zwierzę narażone jest na stres. Spowodowane jest to szokiem termicznym, jakim młode przeżywają opuszczając ciało matki. Dlatego ważne jest aby zadbać o właściwe środowisko nowo narodzonych prosiąt: odpowiednią ściółkę oraz temperaturę w gnieździe. Również walka młodych o mleko matki jest czynnikiem stresotwórczym.

Stres u prosiąt
Młode po urodzeniu mają niską odporność i poprzez mleko lochy, dostarczane mają wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Osobniki, które nie są w stanie dostać się do pokarmu, stają się słabe, zdominowane przez inne, i w częstych przypadkach prowadzi to do ich śmierci. Odsadzanie prosiąt od matki jest również dla nich stresogenne. Brak matki, nowe otoczenie, brak poczucia bezpieczeństwa, nowa konkurencja o pokarm wyzwalają u nich stres.

Stres cieplny
Innym czynnikiem przekładającym się na zdrowie zwierząt jest stres cieplny. Aby tego uniknąć należy zwrócić uwagę na właściwą temperaturę chlewni (prosięta: 34-36°C, prosięta odsadzone i warchlaki: 23-24°C, lochy, tuczniki: 18-22°C), wilgotność (65-75%) i ruch powietrza (prosięta: ok. 0,1 m/s, warchlaki: 0,2 m/s, tuczniki, lochy, knury: 0,4 m/s). Stres cieplny przekłada się na mniejsze spożycie paszy, większe spożycie wody, zmniejszony przyrost ciała, utratę kondycji ciała, nadmierne wydalanie moczu, ospałość oraz również zaburzenia w rozrodzie, jak np. problemy z inseminacją.

Eliminacja czynników szkodliwych
Obniżenie stresu zwierząt jest bardzo ważnym elementem w ich hodowli. Ważne jest aby unikać lub eliminować czynniki zwiększające jego poziom. Do takich zaliczyć można również:
- niewłaściwie zaprojektowane pomieszczenia i urządzenia do obsługi zwierząt
- niewłaściwa obsługa zwierząt – zachowania zbyt brutalne oraz zbyt głośne
- nieprawidłowe warunki zoohigieniczne, jak zapach, choroby, zapylenie
- zbytni hałas w środowisku, gdzie przebywają zwierzęta
- pojawienie się nowych osobników, co często powoduje zmianę w hierarchii stada
-  zmiana środowiska.

Zaburzenia płodności i rozrodu
Do stresu prowadzi też strach zwierząt, np. przed czymś nieznanym, nowym, lub czym co kojarzy się z przeszłością.
Niestety powyższe czynniki prowadzą do wielu nieprawidłowości w funkcjonowaniu zwierząt. Występują zaburzenia w płodności i rozrodzie, lochy karmiące mogą strącić mleko, ich siara ma obniżone wartości immunologiczne, knury mają zmniejszone libido Zwierzęta mają obniżoną odporność, mniejszy przyrost ciała i mniejsze wykorzystanie paszy. Zdarzają się także owrzodzenia żołądka. Czasem stres prowadzi do nagłej śmierci sercowej. Innym czynnikiem wyzwalającym stres u zwierząt jest ich transport. Zbyt gęsta obsada zwierząt, powoduje wyższą temperaturę, co potęguje stres u zwierząt. Również zbyt długi przewóz zwierząt w zbyt wysokich temperaturach odbija się na ich zdrowiu.

Gen RYR1
Szczególnie wrażliwe na stres są świnie posiadające gen RYR1 – gen wrażliwości na stres, który charakterystyczny jest dla ras Pietrain oraz Belgijskiej Landrace. Dąży się do tego, aby wyeliminować ten gen z hodowli, ponieważ zwierzęta obarczone tym defektem, mają niski próg tolerancji na stres. Niewiele potrzeba aby zwierzę, nawet w skrajnych przypadkach, padło na niewydolność mięśnia sercowego. Zwierzęta będące ciągle narażone na stres dają niezbyt dobrej jakości mięso.

Jakość mięsa
Ciągle narażenie na stres, złe obchodzenie się ze zwierzętami przed ubojem oraz gen RYR1 prowadza do występowania wad jakości mięsa wieprzowego. Do najczęstszych zmian należy PSE, które charakteryzuje się miękką konsystencją oraz jasną, bladą barwą. Dodatkowo, odznacza się obniżoną wodochłonnością, objawiającą się wilgotną powierzchnią przekroju, a co za tym idzie dużym wyciekiem wody. Wada PSE jest wynikiem nieprawidłowej przemiany materii organizmu zwierzęcia przed ubojem i polega na powstawaniu dużej ilości kwasu mlekowego w mięśniach, co skutkuje szybkim spadkiem pH zaraz po uboju.

Dochodzi wówczas do pękania błony komórkowej, przez którą wycieka woda oraz barwniki mięśniowe, stąd też nazwa mięsa: jasne, blade, wodniste. Inna wadą mięsa spowodowaną przez stres jest syndrom DFD. Mięso DFD powstaje, gdy w okresie przedubojowym wyczerpane zostają zapasy glikogenu mięśniowego. Występujące wtedy silne zakwaszenie mięsni doprowadza do częściowej denaturacji białek mięsni. Brak zapasu glikogenu mięśniowego uniemożliwia właściwe dojrzewanie poubojowe mięsa. W konsekwencji mięso jest ciemne, twarde i suche oraz ma wysokie pH. Takie mięso nie nadaje się do spożycia.

 

Stworzenie komfortowych warunków bytowania dla zwierząt, zgodnie z wymogami dobrostanu zwierząt gospodarskich, prowadzi do podwyższenia wskaźników produkcyjnych w ich chowie, jak również w dalszym etapie przekłada się na dobrą jakość mięsa. Ważne, aby ograniczyć czynniki powodujące stres do minimum.

 

Dla portalu CenyRolnicze.pl
mgr inż. Alicja Matysiak
Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu