Zagrożenia chorobotwórcze dla drobiu fermowego

Wraz z intensyfikacją hodowli drobiu oraz dążeniem do wzrostu opłacalności ekonomicznej, pojawiło się wiele zagrożeń, które mogą nieść ze sobą poważne konsekwencje dla stada.

Duża liczebność ptaków skumulowanych na niewielkiej powierzchni sprzyja rozprzestrzenianiu sie chorób. Wiąże sie to także z występowaniem czynników stresogennych, które mogą zaburzać poprawne funkcjonowanie organizmu. Zaliczyć do nich można: zbyt duża obsadę ptaków, nieprawidłowe żywienie oraz nieprawidłowe warunki utrzymania (warunki mikroklimatyczne, zanieczyszczenia gazowe, pyłowe i mikrobiologiczne). Przebywanie zwierząt w takich warunkach sprawia, że są one bardziej podatne na różne choroby, które mogą przenosić się zarówno drogą bezpośredniego kontaktu lub pośrednio, poprzez zanieczyszczoną patogenem paszę, wodę, bądź też spowodowane niską higieną w obiekcie inwentarskim.

Choroby drobiu można podzielić na:
• choroby układu oddechowego: mykoplazmoza, pastereloza, kolibakterioza, ornitobakterioza, rzekomy pomór drobiu (choroba Newcastle), zakaźne zapalenie oskrzeli, zakażenia pneumowirusami ptaków APV - syndrom wielkiej głowy (SHS) kurcząt, influenza ptaków, syngamoza
• choroby aparatu ruchu
• choroby układu pokarmowego: Salomnelloza, kolibakterioza, gruźlica, zakażenia bakteriami z rodzaju Clostridium, rzekomy pomór drobiu, choroba Gumboro, kokcydioza, nicienie, mikotoksykozy
• mikozy

Infekcja ustroju może odbywać się także poprzez uszkodzoną powłokę ciała. Przerwanie ciągłości skóry sprzyja zakażeniom przez patogeny z rodziny gronkowców i paciorkowców, dodatkowo zakażenie potęgowane jest uwalnianiem toksyn do ustroju gospodarza.

Błędy żywieniowe
Choroby mogą również wynikać z popełnianych błędów żywieniowych. Źle zbilansowana dieta, niedobry, czy nadmiary niektórych składników pokarmowych mogą przyczynić sie do takich chorób jak: tłuszczowe zwyrodnienie wątroby, skaza moczanowa, krzywica i peroza. Tłuszczowe zwyrodnienie wątroby jest wywoływane przez nadmiar podawanej energii w paszy oraz ograniczoną możliwość ruchu. Również przyczynić się do tego może niedobór biotyny i choliny, oraz witaminy E, selenu i metioniny. Skazę moczanową wywołują sole metali ciężkich, spleśniała karma, zbyt duża ilość białka i soli kuchennej, niedobory mineralne i witaminowe, niedobór wody, brak ruchu, przeziębienia oraz inne czynniki powodujące uszkodzenia nerek i zaburzenia ich funkcji wydalniczej, co prowadzi do zwiększenia w organizmie poziomu kwasu moczowego. Przyczyną krzywicy jest niedobór witaminy D3 i C, nieprawidłowy stosunek wapnia do fosforu w paszy oraz nadmiar witaminy A. Z kolei peroza, inaczej chondrodystrofia, spowodowana jest przez zbyt dużą ilość białka, fosforu, wapnia i żelaza przy jednoczesnym niedoborze manganu, cynku, choliny i witamin z grupy B oraz witaminy E.

Gleba wokół fermy
Środowisko glebowe w okolicy ferm zanieczyszczone jest różnymi drobnoustrojami patogennymi, chociaż przyczyną tego zjawiska może być nie tylko ferma, ale także ptaki wolnożyjące. Gleba jest także często rezerwuarem pasożytów i ich postaci larwalnych, co stwarza niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzi i zwierząt. Z niektórych badań wynika, że środowisko glebowe wokół fermy zawiera bakterie E. coli i Proteus spp. Ponadto, w przebadanej glebie w okolicy fermy stwierdza się oocysty Eimeria spp. oraz postacie larwalne nicieni pochodzące od utrzymywanego drobiu, a także od ptaków wolnożyjących i zwierząt mięsożernych. W przypadku braku zastosowań odpowiednich środków sanitarnych dla obornika kurzego, może on być źródłem rozprzestrzeniania wirusa ptasiej grypy lub też innych patogenów, jak Salmonella czy paciorkowiec kałowy (Enterococcus faecalis).

Higiena jest bardzo ważna
Aby zapobiegać powstawaniu lub rozprzestrzenianiu się chorób, ważna jest zarówno higiena pomieszczeń w których przebywają zwierzęta, jak również higiena żywienia – świeża i zdrowa woda bez zanieczyszczeń mikrobiologicznych i chemicznych, prawidłowo zbilansowana dawka pokarmowa, dobra jakość paszy. Należy dbać o czystość używanego sprzętu do karmienia i pojenia, oraz pomieszczeń poprzez ich okresowe oczyszczanie i dezynfekcje. Ważna jest również ściółka, ponieważ zbyt wilgotna jest nie tylko świetnym środowiskiem bytowania dla wielu mikroorganizmów patogennych, ale również jest źródłem emisji szkodliwych dla zwierząt gazów – amoniaku, siarkowodoru, tlenku węgla oraz pary wodnej. Z kolei zbyt sucha ściółka powoduje nadmierne zapylenie powietrza, co może prowadzić do wielu chorób – m.in. aspergilozy. Dlatego należy zadbać o dopływ świeżego powietrza, ale bez przeciągów. Jeżeli wentylacja jest niewystarczająca, zwiększa się podatność organizmu na takie choroby, jak zapalenie nosa i tchawicy, mykoplazmoza oraz na drugorzędne infekcje, takie jak np. Escherichia coli. Ograniczenie kontaktu drobiu z dzikimi ptakami, może również skutecznie przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa drobiu fermowego.

Dla portalu CenyRolnicze.pl
mgr inż. Alicja Matysiak
Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu