Nieantybiotykowe stymulatory wzrostu w żywieniu drobiu.

Wprowadzenie z dniem 01.06.2006 roku zakazu stosowania antybiotykowych stymulatorów wzrostu (ASW) na terenie Unii Europejskiej spowodowało znaczące pogorszenie uzyskiwanych winników odchowu drobiu.

ASW wpływały pozytywnienie na mikroflorę przewodu pokarmowego ptaka poprzez eliminacje patogennej mikroflory co poprawiało strawność jak również wchłanianie składników pokarmowych. Głównym argumentem, który przyczynił się do wycofania ASW z mieszanek dla zwierząt była możliwość nabywania przez drobnoustroje odporności na antybiotyki terapeutyczne z tej samej grupy.

Wprowadzenie zakazu stosowania ASW spowodowało lawinowe poszukiwanie alternatyw dla tej grupy związków. Do obecnie poznanych alternatyw ASW należą m. in. probiotyki, prebiotyki, zakwaszacze, średniołąńcuchowe kwasy tłuszczowe (MCFA) czy ekstrakty ziołowe.

Probiotyki są to żywe bakterie lub ich formy przetrwalnikowe z rodzaju Lactobacillus, Bacillus subtilis, Streptococcus i/lub drożdże, dodawane do paszy mające dodatni wpływ na skład mikroflory jelitowej. Probiotyki oprócz korzystnego wpływu na pH posiadają zdolność wytwarzania różnego rodzaju metabolitów o charakterze bakteriobójczym i bakteriostatycznym (np. bakteriocyn).

Prebiotyki są definiowane jako niestrawne substancje o pozytywnym wpływie na zdrowie organizmu. By spełniały swą rolę muszą dotrzeć do jelita ślepego, być odporne na niskie pH, i nie ulec strawieniu po przez enzymy trzustkowe. Najważniejszą ich cechą jest pozytywny wpływ na mikroflorę układu pokarmowego poprzez stymulację wzrostu i aktywności niektórych rodzajów mikroorganizmów, zwykle Bifidobacteria i Lactobacill

Kolejna grubą zamienników ASW są zakwaszacze. Należą do nich m. in. kwasy: mlekowy, mrówkowy, octowy, propionowy, masłowy, fumarynowy, malonowy, winowy i cytrynowy. Ich działanie polega na deazaktywowaniu enzymów komórkowych patogenów, jak równie zaburzanie transportu wewnątrzkomórkowego głównie poprzez aniony RCOO^- i jon H⁺_. Zakwaszacze obniżając pH zmusza patogeny do wydatkowania energii na rzecz przywrócenia optymalnego pH co konsekwencji w dużym stopniu ogranicza ich namnażanie.

MCFA czyli średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe podobnie jak zakwaszacze eliminują drobnoustroje patogenne poprzez obniżenie pH. Do MCFA należy kwas kapronowy, kaprynowy czy kaprylowy. Ostatnich latach powstało wiele prac naukowych potwierdzających pozytywny ich wpływy na ograniczenie populacji m. in Salmonelli czy Clostridium perfringens znacząco pogorszających wyniki odchowu drobiu.

Ostatnią grupą zamienników ASW są ekstrakty ziołowe. Zawierają one naturalne antybiotyki i inne substancje bakteriostatyczne. Zawarte w ziołach garbniki, alkaloidy, glikozydy, saponiny, salicylany, terpeny, flawonoidy, kumaryna, glikozynolany, olejki eteryczne, śluzy roślinne i pektyny, podawane patką w niewielkich ilościach, mogą działać stymulująco na ich organizm. Na podstawie opublikowanych badań, uważa się, że zioła mają wpływ na poprawę smakowitości paszy i apetytu, sprzyjają lepszemu trawieniu, działają przeciwzapalnie, przeciwbiegunkowo i bakteriostatycznie oraz korzystnie wpływają na przemianę materii i stan zdrowia ptaków. Mogą też mieć znaczenie z uwagi na zawartość w ziołach witamin, związków mineralnych i różnych kwasów organicznych, których rola w utrzymywaniu odpowiedniego pH przewodu pokarmowego jest powszechnie znana.

Mimo szerokiej gamy obecnie dostępnych potencjalnych zmieników ASW, należy pamiętać, że skuteczność ich w większości wypadków jest stosunkowo niewielka i często nie rekompensuje kosztów zakupu takiego dodatku. Poza tym, działanie stymulatorów wzrostu okazuje się skuteczne jedynie w złych warunkach zoohigienicznych, niekorzystnym mikroklimacie, czy przy źle zbilansowanej mieszance. Jednakże należy pamiętać, że nie wolno ich wykorzystywać jako czynników niwelujących błędy w żywieniu czy w utrzymaniu drobiu.

 

Dla portalu Cenyrolnicze.pl:

mgr inż. Marcin Hejdysz, mgr inż. Anita Zaworska

Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej,

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu