Mieszkańcy protestują przeciwko świniarni. Rolnik po wydaniu setek tysięcy złotych ma związane ręce

Nasz ostatni artykuł o mieszkańcach podlaskiej wsi blokujących budowę chlewni i rolniku, który w momencie bezsilności posunął się do rękoczynów wywołał niemałe poruszenie. Oczywiście nie pochwalamy i nie usprawiedliwiamy zdenerwowanego rolnika, ponieważ w cywilizowanym świecie są inne metody "załatwiania" tego typu spraw (artykuł), jednak chcemy przypomnieć, że budowa chlewni to nie  tylko inwestycja, która pochłania ogromne środki finansowe, ale też zadanie, które jest niezwykle skomplikowane formalnie. Sprostanie wszystkim wymogom, przygotowanie dokumentów jest czasochłonne i każda przyczyna wstrzymująca postępy inwestycji może być frustrująca.

Wydaje się ponadto, że media w niewłaściwy sposób podchodzą do temu. Przedstawiane są przede wszystkim racje protestujących, opisywany jest odór, uciążliwość dla sąsiednich mieszkańców, a zapomina się, że w Polsce wieś od wieków ma przede wszystkim funkcję rolniczą, a flagową gałęzią polskiego rolnictwa jest chów trzody chlewnej. Przedstawianie wsi jako miejsca, dokąd mieszkańcy miasta uciekają w poszukiwaniu ciszy i spokoju, sprawia, że gospodarstwa rolne nie mogą się rozwijać. Chów zwierząt wiąże się bowiem nierozerwalnie z pewnymi uciążliwościami, jak wspomniany odór, ale też hałas, większy ruch pojazdów i maszyn rolniczych, ciężarówek wywożących inwentarz do ubojni, a wcześniej przywożących pokarm w postaci zboża, czy paszy.

Tymczasem mieszkańcy napływowi z miast twierdzą, że budowa chlewni, kurników, czy obory obniża wartość ich nieruchomości, wpływa negatywnie na ich samopoczucie, szkodzi wizerunkowi miejscowości. Nalezy się więc zastanowić, gdzie mają powstawać budynki inwentarskie - na obrzeżach miast lub w ich centrach, w lasach, poza zabudowaniami? Tylko dlaczego to rolnik ma "uciekać" ze swojej wsi, jeśli jedyne, co chce robić, to mieszkać na wsi i prowadzić w niej działalnośc rolniczą?

Aby zobrazować, jak wygląda proces uzyskania pozwolenia na budowę chlewni, przytaczamy poniżej artykuł opublikowany na stronie Krajowego Związku Pracodawców Producentów Trzody Chlewnej.

Proces budowy chlewni jest złożonym procesem inwestycyjnym. Przed przystąpieniem do inwestycji trzeba określić DJP (duże jednostki przeliczeniowe). Wielkość DJP przesądza o tym, czy planowana inwestycja oddziałuje na środowisko i w jakim stopniu.

Chlewnia może być zaliczona do jednej z dwóch kategorii: (1) jako przedsięwzięcie mogące zawsze znaczącą oddziaływać na środowisko (grupa I) albo (2) jako przedsięwzięcie mogące potencjalnie znaczącą oddziaływać środowisko (grupa II). Do grupy I zalicza się chów lub hodowlą zwierząt w liczbie nie mniejszej niż 210 dużych jednostek inwentarza. Do grupy II zalicza się chów lub hodowlę zwierząt w liczbie nie mniejszej niż 60 dużych jednostek przeliczeniowych. Wiedząc do jakiej grupy zaliczona będzie planowana inwestycja, inwestor zobowiązany będzie dokonać analizy środowiskowej.

Analiza środowiskowa w przypadku zaliczenia planowanej inwestycji do grupy I sprowadza się do obowiązku sporządzenia przez inwestora raportu oddziaływania na środowisko. Raport sporządzany jest na zlecenie inwestora przez podmiot posiadający wiadomości specjalne z szeroko rozumianego zakresu dotyczącego środowiska (raport taki zawsze musi być sporządzony w przypadku, gdy inwestycja zaliczana jest do grupy I). Bez raportu oddziaływania na środowisko niemożliwe jest uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

W chwili kiedy na wniosek inwestora zainicjowane zostanie postępowanie administracyjne w przedmiocie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, organ administracji dokonuje konsultacji z właściwym Sanepidem, Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska oraz mieszkańcami danej gminy w ramach tzw. konsultacji społecznych.

W sytuacji, gdy na terenie danej gminy nie obowiązuje plan przestrzennego zagospodarowania (w znacznej części gmin nie ma uchwalonych planów przestrzennego zagospodarowania), inwestor po otrzymaniu decyzji środowiskowej musi uzyskać decyzję o warunkach zabudowy.
Kiedy inwestor otrzyma decyzję o warunkach zabudowy, będzie mógł wystąpić o wydanie decyzji pozwolenie na budowę. Kiedy decyzja stanie się prawomocna, inwestor będzie mógł przystąpić do rozpoczęcia prac budowlanych.

Do dodatkowych barier utrudniających inwestycję zaliczyć należy:

• Na poziomie krajowym, wojewódzkim i samorządowym brak wdrożenia długofalowej (wieloletniej) polityki (programu) wspierającej rozwój sektora trzody chlewnej (nie chodzi o wsparcie finansowe; tylko wsparcie administracyjne – uproszczenie procesu decyzyjnego).
• Długi proces inwestycyjny (decyzja środowiskowa; warunki zabudowy; pozwolenie na budowę).
• Brak odpłatności za uczestnictwo w konsultacjach społecznych i brak odpowiedzialności za blokowanie inwestycji w przypadku braku podstaw merytorycznych.
  Brak obowiązujących planów przestrzennego zagospodarowania, które określają co na danym terenie można budować.
• Brak obowiązujących planów przestrzennego zagospodarowania daje organom administracji bardzo dużą władzę, która sprowadza się do tego, że organ decyduje o tym jaki obiekt może powstać na terenie danej gminy, a jaki nie może powstać.
• Odory – naturalne zapachy towarzyszące produkcji zwierzęcej.
• Protesty społeczne, często inspirowane przez podmioty trzecie, które mają swój interes w tym, żeby na danym terenie nie powstała chlewnia.
• Niska świadomość społeczna (brak wiedzy).
• Brak wiedzy czym jest BAT (Best Available Techniques)
• Krótki horyzont czasowy w myśleniu i zapominanie o tym, że były już czasy kiedy żywności brakowało, a obecnie bezpieczeństwo żywnościowe, samowystarczalność są bardzo ważne dla bezpieczeństwa Rzeczpospolitej zwłaszcza, że ilość ludności cały czas rośnie.
• Podejmowanie decyzji przez organy administracji w oparciu o poza merytoryczne przesłanki po to, żeby utrzymać popularność wśród mieszkańców (wyborców).
• Brak prostej i efektywnej drogi pozwalającej pociągnąć osoby odpowiedzialne za wydawanie decyzji do odpowiedzialności odszkodowawczej, w przypadku gdy dochodzi do naruszenia obowiązujących przepisów prawa.

W pokonywaniu barier nieoceniona jest rola mediów, które mogą pisać o inwestycjach w chlewnie w bardziej przyjazny sposób. Ponadto ważna jest, edukacja społeczeństwa, pokazanie, że budujemy bezpieczeństwo żywnościowe, wyjaśnianie, że gnojowica jest bardzo dobrym nawozem naturalnym.

Ważne jest, aby przy planowaniu inwestycji zwrócić uwagę na znalezienie dobrej lokalizacji z przychylną społecznością lokalną. Trzeba upewnić się, że w okolicy planowanej inwestycji nie ma parków krajobrazowych, obszarów Natura 2000, czy ujęć wody dla gminy.